स्वनिधीतून इतिहासाचे जतन
मुंबई : इतिहास जागृत ठेवण्याच्या दोन पद्धती असतात. इतिहासाच्या पाऊलखुणांचे जतन करणे आणि इतिहासबाबत वादंग माजवणे. मुंबई-गोवा द्रुतगती महामार्गावर असलेल्या माणगाव तालुक्यातील गोवेले गावातील तरुणांनी मात्र इतिहासाच्या खुणांची जोपासना करत तो इतिहास जागता ठेवण्याचा प्रयत्न केला आहे.
गोवेलेमार्गे जंजिऱ्यावर चढाया
माणगाव तालुक्याला ऐतिहासिक महत्त्व आहे. माणगावला श्रीवर्धनचा समुद्रकिनारा जवळ आहे आणि रायगड किल्लाही तसा दूर नाही. त्यामुळे श्रीवर्धन-मुरुड येथील जंजिरा किल्ला ताब्यात घेण्यासाठी छत्रपती शिवाजी महाराज यांनी चढाया केल्या, त्यावेळी त्यांनी माणगाव-म्हसळा-श्रीवर्धन असा सरळ मार्ग न निवडता आडमार्ग निवडला आणि गोवेले मार्गे श्रीवर्धन गाठत त्यांनी जंजिऱ्यावर चढाया केल्याचे सांगितले जाते.
मोगलांकडे अफाट सैन्य आणि तसाच दारूगोळा असताना निवडक मावळ्यांनिशी शत्रूला जेरीस आणताना शिवाजी महाराज गनिमीकाव्याचा वापर करत. शक्तीपुढे युक्ती श्रेष्ठ असते याची प्रचीती शिवाजी महाराजांनी अनेकदा दिली आहे. म्हणूनच युक्तीचा वापर करताना महाराजांनी गोवेले मार्गे श्रीवर्धन-मुरुड-जंजिरा गाठले असावे हे नकारता येत नाही. त्यामुळे आडमार्गाचा वापर करताना महाराजांच्या मावळ्यांनी बुरुज बांधले असावेत, विश्रांतीसाठी रोपलागवड, वृक्षांचे जतन आणि संवर्धन केले असणारच. स्वराज्यासाठी मावळ्यांच्या लढाया डोंगरदऱ्या, झाडाझुडपांचा आधार घेतच झाल्या आहेत हे आपण इतिहासात वाचत असतो. चित्रपटातून पाहत असतो. अशाच ऐतिहासिक महत्त्व असलेल्या एका पुराणवृक्षाचे जतन गोवेले गावचे तरुण स्वनिधीतून करत आहेत.
मावळ्याच्या रुबाब
गोवेले गावाच्या एसटी स्टॅण्डजवळ ऐतिहासिक “सावंत-बाजी” यांच्या स्मारकाजवळ असलेला हा पुराणकालीन पिंपळवृक्ष सध्या शंभरीच्या आसपास असलेल्या आजोबा-पणजोबांनाही कुणी लावल्याचे माहीत नाही, पण त्यांच्या काळापासून तो उन्हाचा तडाखा, पावसाचा मारा आणि कडाक्याच्या थंडीत पानगळ होऊनही एखाद्या मावळ्याच्या रुबाबात उभा आहे.
कडक उन्हात जरासा विसावा घ्यावा, पक्षांनी त्याच्या फांदीफांदीवर किलबिलाट करावा, वाऱ्याच्या हळुवार झुळकेतही पानांची सळसळ अनुभवता यावी, अशा या ऐतिहासिक पिंपळवृक्षाचे स्वनिधीने जतन-संवर्धन करण्यासाठी गोवेलेतील तरुणाई कटिबद्ध झाली आहे.
बहुउद्देशीय मैत्रिकट्टा
या पिंपळवृक्षाला पार बांधण्यात येत असून त्याला मैत्रिकट्टा असे नाव देण्यात आले आहे. या पारावर बसून सुखदुःखाच्या गोष्टी कराव्यात, क्षणभर विसावा घ्यावा, शक्य असेल त्याने तरुणाईचे प्रबोधन करावे, एसटीची वाट पाहत उभे राहणाऱ्यांनी पारावर बसून प्रतीक्षा करावी, असा हा बहुउद्देशीय मैत्रिकट्टा असून त्यामुळे या ऐतिहासिक पिंपळवृक्षाचे जतन आणि संवर्धन होणार आहे.
गोवेलेत असलेल्या पेशवेकालीन गणेशमंदिरात गणेश जयंती उत्सव आणि अखंड हरिनाम सप्ताह सुरू होण्याआधीच हा मैत्रिकट्टा पूर्णत्वास जावा, यासाठी धडपड सुरू आहे.
